ไม่เชื่อไม่ว่า แต่อย่ามาบ้าให้เห็น (สิ้นปี 2554-2555)

เขื่อนถมจะแตกหรือไม่เมื่อเจอแผ่นดินไหว
เขื่อนส่วนใหญ่ในประเทศไทยจะเป็นเขื่อนถมอยู่ถึง 95% ซึ่งถือว่าเกือบทั้งหมดเป็นเขื่อนถมเลยทีเดียว โดยหลักๆแล้วการสร้างเขื่อนก็เพื่อกักเก็บน้ำ ไว้ใช้ในการเกษตรบ้าง อุปโภคบริโภคบ้าง กักเก็บน้ำไว้ใช้ยามแล้งบ้าง และสร้างไว้เพื่อป้องกันภัยจากอุทกภัย


สิ่งที่น่ากลัวที่สุดของเขื่อนถมก็คือคือ แผ่นดินไหว เพราะถ้าเขื่อนออกแบบมาไม่ดี แผ่นดินไหวจะสามารถสร้างความเสียหายให้กับสันเขื่อนได้เป็นอย่างมาก แต่ก็ไม่ต้องห่วงไปเพราะว่าเขื่อนในประเทศไทยเรานั้นได้ออกแบบมาเป็นอย่างดี สามารถที่จะรับมือกับแผ่นดินไหวระดับสูงปานกลางได้ ทำให้เขื่อนไม่แตกง่ายแต่ก็ไม่ควรประมาทดังในกรณีของต่างประเทศดังนี้


ดังเช่นในอเมริกาที่เมืองลอสแอนเจลิสเขื่อนบอลด์ฮิลล์ได้มีการสำรวจทางธรณีเป็นอย่างดีแล้ว
พบลอยเลื่อนอยู่ 3 แห่ง แต่ก็คิดไปเองว่ารอยเหล่านีคงไม่เลื่อนอีก แต่ก็ยังสร้างเขื่อนในที่นั้น แต่สุดท้ายก็มีการเคลื่อนตัวของรอยเลื่อนแล้วเขื่อนก็พังลงมา ถึงแม้จะมีการออกแบบเขื่อนเพื่อป้องกันแผ่นดินไหวแล้วก็ตาม ยังไงก็ควรไม่ประมาทดังในกรณีนี้




เขื่อนถมส่วนมากแล้วเวลาสร้างจะต้องสำรวจทางธรณีวิทยาอย่างละเอียดว่าบริเวณที่จะสร้างเขื่อนนั้นจะต้องไม่เป็นรอยเลื่อนของเปลือกโลก และไม่ใช่แนวที่มีประวัติแผ่นดินไหวเด็ดขาด เพราะว่าแผ่นดินไหวเป็นตัวอันตรายต่อเขื่อนเป็นอย่างมาก ถ้าเขื่อนแตกก็จะส่งผลร้ายแรงต่อประชาชนผู้อาศัยอยู่ใต้เขื่อนไม่ใช่แค่บริเวณที่สร้างเขื่อนเท่านั้นแต่มันยังสร้างความเสียหายกระจายไปยังต่างจังหวัดที่อยู่ใต้เขื่อนด้วย



แผ่นดินไหวเป็นตัวการที่จะสามารถทำให้เขื่อนขนาดใหญ่พังลงมาได้เพราะแผ่นดินไหวทำให้เกิด แรงสั่นสะเทือน การเคลื่อนตัวของรอยเลื่อนของเปลือกโลก การเกิดคลื่นน้ำ ซึ่งแน่นอนหลังจากการเกิดแผ่นดินไหวแล้วเขื่อนย่อมได้รับผลกระทบที่ตามมาไม่ว่าจะเป็น การทรุดตัวของเขื่อน การยุบตัว การแตกร้าวของสันเขื่อน การเกิดคลื่นน้ำพัดมากระทบกับสันเขื่อน ทำให้เกิดการวิบัติกับเขื่อนขึ้นได้ ดังนั้นการสร้างเขื่อนวิศวกรเองต้องสำรวจทางธรณีก่อนสร้างเขื่อนอยู่แล้ว จึงลดปัญหาการเกิดภัยวิบัติเหล่านี้ได้พอสมควร





ในประเทศไทยก็มีความเสี่ยงที่จะเกิดแผ่นดินไหวเกิดขึ้นได้อยู่ตลอดเวลา ดังนั้นประเทศไทยจึงสร้างเขื่อนไม่ให้อยู่ในแนวรอยเลื่อนของแผ่นเปลือกโลกเพื่อลดความเสี่ยงให้น้อยที่สุด ดังเช่นจะมีการสร้างเขื่อนแก่งเสือเต้นก็ไม่ควรที่จะสร้างเพราะว่ามันอยู่ในแนวรอยเลื่อนของเปลือกโลก และในกรณีของเขื่อนศรีนครินทร์ที่ถูกสร้างอยู่บนรอยเลื่อนของเปลือกโลกนั้น ก็ต้องคอยดูแลบำรุงรักษาให้เป็นอย่างดีเพื่อรับมือสิ่งที่ไม่อาจจะคาดคิดได้



แต่อย่างไรก็ตามเขื่อนถมที่สร้างขึ้นนั้นส่วนมากถ้ามีแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงในรัศมีห่างจากตัวเขื่อน 50 กิโลเมตร เขื่อนจะสามารถรับแรงสั่นสะเทือนได้สบาย แต่อย่างไรก็ตามก็เขื่อนถมก็ไม่สามารถรับมือกับแผ่นดินไหวได้เสมอไป เพราะว่าถ้าเกิดแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงใกล้กับตัวเขื่อนในรัศมีต่ำกว่า 50 กิโลเมตรนั้น เขื่อนจะเริ่มไม่สามารถต้านทานแรงสั่นสะเทือนได้หรืออาจจะเสียหายเล็กน้อยถึงปานกลางตามระดับความสามารถของเขื่อน และถ้าเกิดแผ่นดินไหวอย่างรุนแรงในรัศมี 7 กิโลเมตรจากตัวเขื่อนจะเกิดการวิบัติต่อเขื่อนเป็นไปได้อย่างมาก




ที่มา.. http://ce-nu-engi2.blogspot.com/

 

ภัยพิบัติที่อาจเกิดขึ้น(1): รอยเลื่อนกับเขื่อนไทย

[/IMG]ตั้งแต่ต้นปี 2553 มาเราก็ได้ยินข่าวแผ่นดินไหวสั่นสะเทือนระดับโลกกันไปแล้วจากเหตุการณ์ที่เฮติ และตามกันมาอีกหลายระลอกย่อย พอมาถึงปลายปีก็เป็นช่วงของ ดร.ก้องภพ อยู่เย็น ได้มาบรรยายความรู้เกี่ยวกับเรื่องนอกโลกจะส่งผลกระทบต่อโลกใบนี้ ให้คนไทยเราได้เห็นความเป็นจริงที่ท่านค้นพบมาด้วยการศึกษาของท่านเอง จริงๆ แล้วหลังจากแผ่นดินไหวครั้งใหญ่หลายครั้ง เราก็จะเห็นว่ามีการจัดอภิปรายกันหลายเวทีด้วยกัน แต่ดูกระแสในเมืองไทยเห็นจะเป็นเรื่องเกี่ยวกับเขื่อนที่เกรงกันว่าจะแตก อีกทั้งมาเชื่อมโยงกับเรื่องที่คนไทยเพิ่งผ่านวิกฤตคือ น้ำท่วม นั่นเอง จากที่หลายๆ แหล่งข่าวที่ชี้บ่งว่าเขื่อนอยู่คร่อมรอยเลื่อนทั้งหมด , บ้างก็ว่า เกือบทุกเขื่อนคร่อมรอยเลื่อน, หรือบางสำนักสรุปมาว่าเขื่อนเสี่ยงสูงคือ 2 เขื่อนที่กาญจนบุรี แล้วมีผลกระทบขนาดไหน ถึงขั้น Worst Case เขื่อนแตกแบบภาพจำลองหรือไม่ จึงได้สรุปข้อมูลเกี่ยวกับเขื่อนมาให้มองเห็นความเชื่อมโยงกัน[/IMG]

ตำแหน่งเขื่อนกับรอยเลื่อน

จากรูปแสดงการเชื่อมโยงตำแหน่งเขื่อนใหญ่ลำดับ 1-6 ที่ผลิตเกือบ 90% ของการผลิตด้วยเขื่อนในประเทศไทย ที่เหลือเป็นเขื่อนเล็กๆค่ะ จะเห็นว่าอยู่ใกล้รอยเลื่อนทั้งในกาญจนบุรี อุตรดิตถ์ และตาก ดังที่กล่าว

สัดส่วนความเสี่ยง

จากรูปข้างบนจะเห็นได้ว่า เขื่อน 2 เขื่อนที่มีความเสี่ยงสูงดังที่ผู้เชี่ยวชาญกล่าว คือ เขื่อนศรีนครินทร์ และเขื่อนวชิราลงกรณ์ ที่ตั้งคร่อมรอยเลื่อนในจังหวัดกาญจนบุรี กำลังผลิตรวมกัน 35% หรือ 1 ใน 3 ของการผลิตด้วยเขื่อนทั้งหมดในประเทศไทย

เรียงลำดับจากกำลังการผลิตติดตั้ง ซึ่งโยงเข้าได้กับปริมาณน้ำในเขื่อนค่ะ ตัด error จากที่เทคนิคของเครื่องกังหันน้ำแตกต่างกันเล็กน้อย

และที่เน้นว่าในประเทศไทยเนื่องมาจากปริมาณกำลังผลิต หรือ ปริมาณพลังงานไฟฟ้า ทุกวันนี้เราจะใช้สถิติที่รวมการผลิตไฟฟ้าจากเขื่อนในประเทศลาวอยู่ด้วย แต่ข้อมูลนี้ดึงมาเฉพาะเขื่อนในไทยเท่านั้น สามารถคลิ๊กอ่านข้อมูลฉบับเต็มได้

วิเคราะห์จากความจริง
อย่างไรก็ตาม นี่เรากำลังพูดกันถึงกำลังผลิตติดตั้งในกรอบแค่ 11% ของกำลังผลิตทั้งหมดในประเทศซึ่งรวมกำลังผลิตสำรองเอาไว้แล้ว และยิ่งไปกว่านั้น การพิจารณาเรื่องที่สอดคล้องกับสถานการณ์แบบนี้ เราก็ควรดูกันที่ปริมาณพลังงานไฟฟ้าที่ผลิตจริง ซึ่งตามแผนพัฒนากำลังผลิตไฟฟ้าของประเทศไทย ปี 2553 คาดว่าจะผลิตไฟฟ้าจากเขื่อนในไทยไม่เกิน 4% เท่านั้น จาก 2 เขื่อนเสี่ยงนั้นก็ผลิตเพียง 1.26% ของประเทศเห็นจะได้

ชัดเจนว่าจากกำลังผลิตติดตั้งที่มีอยู่ 11% แต่ผลิตจริงเพียง 4% นั่นคือ โรงน้ำเป็นเป็นกำลังสำรองจอดนิ่งๆ อยู่เกือบสามเท่าตัว ดังนั้น ประเด็นผลิตไฟฟ้าจาก 2 เขื่อนนั้น (1 ใน 3 ของทั้งหมด) นั้นมีน้ำหนักน้อยมากที่จะเอามาคิดว่าต้องการกักเก็บน้ำไว้เพื่อจุดประสงค์นี้เพียงอย่างเดียว เพราะมีความยืดหยุ่นพอที่จะเดินเครื่องเขื่อนอื่นๆ ได้อีกตั้ง 2 ใน 3 ที่สำรองอยู่ อีกทั้ง ปัจจุบันนโยบายเกี่ยวกับเขื่อนนั้น เน้น การปล่อยน้ำให้ใช้ในพื้นที่เกษตรกรรมมาเป็นอันดับแรก

ดูเหมือนว่า “การจัดการเรื่องเขื่อนเชื่อมโยงกับสถานการณ์แผ่นดินไหวมีความซีเรียสลดลงเยอะทีเดียว” และอีกข้อมูลสนับสนุนที่ว่า “เขื่อนในไทยก็จะผลิตปริมาณพลังงานไฟฟ้าลดลงจนเหลือแค่ 1 เปอร์เซ็นต์กว่าๆ ในปี 2573 ไปใช้ไฟฟ้าจากเขื่อนในลาวแทนด้วยส่วนนึง” นั้นก็เป็นข้อมูลเชิงบวกอีกด้วยค่ะ รู้สึกว่าการจะเกิดวิกฤตหรือไม่นั้นขึ้นอยู่ในมือของผู้มีอำนาจตัดสินใจซะแล้วสิว่าจะทันกับสถานการณ์อย่างทันทีทันใดและเหมาะสมที่สุดหรือเปล่า

ที่มา.. http://www.energythai.com/2010/รอยเลื่อนกับเขื่อนไทย/